Hendrikus Brouwer is de eerstgeborene van onze acht voorvaders en -moeders, de vader van Mina Brouwer die met Willem Maas trouwde. Hendrikus, we kennen zijn roepnaam niet, was het Hendrik?, is geboren in 1839 in Heino in het westen van de provincie Overijssel. Dat gegeven kwam voor mij meteen al onverwacht, want volgens de familieoverlevering komt de familie Brouwer uit Brabant. In Willems schrift is er sprake van deze Brabantse familie, als hij het heeft over de familie Lensen in Den Bosch: op zaterdag 14 feb 1931 gaan Willem en Moeder Mina -twee hoofdletters zoals in Willems schrift- met zoon Klaas naar Den Bosch voor het carnaval, dat ze echter veel te rumoerig vinden. Ze logeren bij Johan en Trui Lensen. Deze mensen heb ik teruggevonden op internet, met foto en al: Johan geboren in 1899 in Den Bosch en daar gestorven in 1959; Geertruida (Truus) Lensen-Brouwer geboren in 1902 in Den Bosch en daar gestorven in 2000. Helaas vond ik geen verdere info over de familie. Trui, zoals Willem haar noemt, of Truus zoals ze zelf zegt, is dus van de Brabantse familie Brouwer. Wat was haar band met Mina? Ik herinner me dat ik als kind met Gerard en Gerda een dag naar Den Bosch ging en dat we in de Hinthamerstraat liepen te zoeken naar de meubelzaak van Lensen en die ook vonden. Gerard vertelde dat het familie van zijn moeder was, ik meen zelfs dat we naar binnen zijn gegaan, echt op bezoek. Willem schrijft nog een keer in zijn schrift over de familie Lensen en wel in juni van het oorlogsjaar 1944, wanneer hij heeft gehoord dat Gerard vanuit Scheveningen naar Vught is overgeplaatst i.v.m. de invasie in Normandië: ‘op 8 juni 1944 ging ik met Klaas naar Scheveningen om Gerard te bezoeken, maar we waren te laat.’ Gerard was overgebracht naar Vught. ‘Klaas en ik namen direct de trein naar Den Bosch en een van de jongens van Simon Lensen bracht ons naar kamp Vught. We hoorden dat Gerard er was maar geen bezoek mocht ontvangen.’
Ik herinner me vaag een aantal romantische verhalen over onze ‘Brabantse’ familie. Waren het misschien zigeuners? Gelet op Mina’s (en Gerards) donkere uiterlijk had dat gekund, ook Gerards muzikaliteit en vioolspel horen bij deze afkomst. Er ging ook een verhaal over een nachtelijke ruzie die uitliep op een steekpartij en een moord. Volgens de genealogie echter is Hendrikus geboren in Heino, in het westen van Overijssel dus. Verder vermeldt zijn genealogiestaat als beroep arbeider en polderwerker. Polderwerkers zijn die arbeiders die in de 19e eeuw met grote bouwprojecten meetrokken en ook daarover is een familielegende, nl. dat de familie Brouwer als zoetelaars met het werk meetrokken, ik neem aan bij de aanleg van het Noordzeekanaal, maar misschien was het eerder het Noord-hollands kanaal? In ieder geval komt Hendrikus in Petten terecht en daar trouwt hij op 19 april 1863 met Meijnsje Blom. Het echtpaar vestigt zich op een bepaald moment in Zaandam, gezien de geboorteplaatsen van hun kinderen moet dat in 1876 geweest zijn. Hebben ze dan al voldoende geld om er een logement te beginnen of begint Meijnsje pas na de dood van Hendrikus een ‘Volkslogement in de Vinkenstraat’? De bron is nu niet alleen de familielegende maar ook het schrift van Willem. Hendrikus overlijdt in 1897 in Zaandam.
De kinderen van Hendrikus en Meijnsje zijn geboren in Petten (Maaike, 1867), Camperduin gem. Schoorl (Lambertus, 1869), Haarlemmerliede en Spaarnwoude (Johanna, 1874 en Gerrit, 1875) en Zaandam ‘bij de Spoorbrug’ (Wilhelmina, 1877, met 3 maanden gestorven en Wilhelmina, 1878, onze Mina). Dikke kans dat Hendrikus en Meijnsje betrokken zijn bij de aanleg van het Noordzeekanaal, aangezien
De ark bij de Hembrug waar Mina geboren is
ze in 1874-75 wonen bij dat kanaal dat in 1876 wordt geopend maar dan nog niet klaar is. Met name moet het nog uitgebaggerd worden terwijl ook de Spoorbrug daarna wordt aangelegd.
Het zou kunnen dat ook de vader van Hendrikus, Lambertus, polderwerker is. Hij zou gewerkt kunnen hebben aan de inpoldering van de Haarlemmermeer, gestart in 1849, Lambertus is dan 38 jaar oud. Hij is geboren in 1811 in Wijhe, Overijssel. Zijn eerste twee kinderen, Hendrikus is de oudste, worden geboren in Heino, maar de volgende drie in Alkemade, dat ligt aan de zuidkant van het Haarlemmermeer. Lambertus overlijdt in de gemeente Haarlemmermeer op 5 maart 1869. Als zijn beroep vermeldt de genealogiestaat stoker, in de betekenis van distilleerder van jenever (brandewijnstoker). Is hij dus al een zogenoemde zoetelaar (marketenter maar dan buiten het leger) en zet Hendrikus met Meijnsje deze familietraditie voort? In Genealoog staat ook zijn godsdienst vermeld: Nederduits gereformeerd, dat is de publieke godsdienst van die tijd in ons land, na 1816 Nederlands Hervormd geheten. Zijn vrouw Wilhelmina Hendrika van der Linden is geboren in Dalfsen op 15 augustus 1816 en is gestorven in Heemstede op 4 augustus 1849 bijna 33 jaar oud, waarna Lambertus opnieuw trouwt in 1852 in Heemstede.
Het interessantste aan onze voorvader Hendrikus en zijn familie is het beroep van polderwerker, waardoor hij en misschien zijn vader ook al, meetrekt met de grote bouwwerken van de 19e eeuw: de drooglegging van de Haarlemmermeer (1849-52), de aanleg van het Noordzeekanaal (1865-1876), de ophoging van de Hondsbosse zeewering (1880). Daarbij zijn we heel nieuwsgierig naar hun ‘zoetelaarschap’, dat zou passen bij onze romantische ‘Brabantse’ familie.
Wauw, ik heb met veel plezier dit verhaal gelezen. Zo sfeervol!
Opvallend dat onze grootmoeder Mina een eerder gestorven zusje had met dezelfde naam. Echt rot vind ik dat altijd, precies dezelfde naam geven. Han zijn vader had dat ook.
En wat een mooi einde, Ank, over het zoetelaarschap.
Heb je die foto’s eigenlijk gedownload? Leuk om ze hier in het verhaal te zetten.